Somut dava, TMK m. 194. gereğince aile konutu hukuksal nedenine dayalı olarak ipoteğin kaldırılması ve taşınmaz kaydına şerh konulması istemine ilişkindir. Taşınmaz kaydında aile konutu şerhi olmadığı açıktır. Ancak, davalı banka taşınmazın bu niteliğini bilerek, ipotek tesisi sırasında taşınmaz maliki olmayan eşin muvafakatini almıştır. Kaldı ki, davalı banka aşamalarda ısrarla ipotekten davacı eşin de haberdar olduğunu ve onun da oluru ile ipotek tesis edildiğini savunmuştur. Banka’nın, taşınmazın aile konutu niteliğini bilmesi karşısında, muvafakatnamedeki imzanın davacı kadına ait olmaması da sonuca etkili değildir.
Zira Banka’nın ipotek tesisi için eşin rızasını alma yönünde girişimi olduğu anlaşılmaktadır. Tüm bu nedenlerle davalı Banka’nın taşınmazın aile konutu niteliğini bilmediği söylenemez. Aile konutu niteliğinde duraksama bulunmayan taşınmaz için davacı kadının bilgi ve onamı dışında, TMK m. 194/1’e aykırı olarak ipotek tesis edilmesi nedeniyle, yerel mahkemece ipoteğin kaldırılması ve taşınmaz kaydına aile konutu şerhi konulması kararı verilmesinde bir isabetsizlik yoktur.
(4721 s. MK m. 6, 193, 194, 1023)
Taraflar arasındaki “ipoteğin kaldırılması ve aile konutu şerhi konulması” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Aksaray 1. Aile Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 27.09.2011 gün ve 2010/759 E.- 2011/756 K. sayılı kararın incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, YARGITAY 2. Hukuk Dairesinin 04.10.2012 gün ve 2011/22346 E.- 2012/23510 K. sayılı ilamıyla;
(…Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ıspatla yükümlüdür (TMK.md.6). Davacı ipotek tesis edilen konutun aile konutu olduğunu ve ipotek alacaklısının iyi niyetli olmadığını KANITLAMAK ZORUNDADIR. Mahkemece davacıya bu konudaki delillerini, davalılara da karşı delillerini bildirmesi için süre verilip gösterdiği taktirde delillerin toplanıp, tanıklarının dinlenmesi delillerin hep birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, BOZMAYI GEREKTİRMİŞTİR…)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki KARARDA DİRENİLMİŞTİR.
TEMYİZ EDEN: Davalı Banka vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Dava, TMK m. 194. gereğince aile konutu hukuksal nedenine dayalı olarak ipoteğin kaldırılması ve taşınmaz kaydına şerh konulması İSTEMİNE İLİŞKİNDİR.
Davacı kadın, davalılardan koca adına kayıtlı olup aile konutu niteliğinde bulunan taşınmaz kaydına kendisinin bilgi ve rızası dışında ipotek şerhi konulduğunu belirterek, bu şerhin terkiniyle taşınmaz kaydına aile konutu şerhi KONULMASINI İSTEMİŞTİR.
Mahkemece ipoteğin terkinine ve aile konutu şerhi konulmasına KARAR VERİLMİŞTİR. Davalıların temyizi üzerine karar, Özel Dairece yukarıda başlık bölümünde gösterilen NEDENLERLE BOZULMUŞTUR. YEREL MAHKEMECE, önceki kararda direnilmiş; hükmü temyize davalı Banka VEKİLİ GETİRMİŞTİR.
Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; İpoteğin kaldırılması ve aile konutu şerhi konulması istenilen taşınmazın, aile konutu niteliğinde olduğu hususunda taraflar arasında çekişme bulunup bulunmadığı, buradan varılacak sonuca göre, ipotek tesis edilen konutun aile konutu olduğu ve ipotek alacaklısının iyi niyetli olmadığının davacı tarafından kanıtlanmasının gerekip gerekmediği NOKTASINDA TOPLANMAKTADIR.
Aile konutu, Türk Medeni Kanunu düzenlemesi içinde değişik maddelerde(m. 240, 254, 279, 652) zikredilmiş, ancak konuyla ilgili temel düzenleme m. 194’de YER ALMIŞTIR. Düzenlemeye göre; eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedemeyecek, aile konutunu devredemeyecek veya aile konutu üzerindeki HAKLARI SINIRLAYAMAYACAKTIR. Böylece, kural olarak eşlerin birbirleri ve üçüncü kişilerle her türlü hukuki işlemi yapmaları serbestîsi Türk Medeni Kanunu felsefesi içinde kabul edilmişken (TMK m. 193), aile konutu ile bu kurala ayrı bir istisna getirilmiş, aile konutu üzerindeki hakların sınırlandırılması esası KABUL EDİLMİŞTİR. Düzenlemeyle malik olmayan eşe, aile konutuyla ilgili tapu kütüğüne şerh verilmesini isteme hakkı tanınmıştır (TMK m. 194/3).
Dava konusu, Aksaray, Kılıçaslan Mah., ada …, Parsel …, 1 nolu bağımsız bölüm, davalılardan koca Hasan ADINA KAYITLIDIR. Taşınmaz için 26.3.2009 tarihinde, davalı koca Hasan tarafından A… Katılım Bankası lehine ipotek TESİS EDİLMİŞTİR. Davacı kadın bu konutun ipotek tarihinde ve daha öncesinde aile konutu olarak kullanıldığını, koca tarafından ipotek tesisinin kendisinin bilgisi ve oluru dışında yapıldığını iddia ettiğine göre davada ispatlanması gereken hususlar şunlar olmalıdır:
i. Konutun aile konutu niteliği (TMK m. 194),
ii. Aile konutu ise ipotek tesisinin kadının bilgi ve onamıyla yapılıp yapılmadığı,
iii. Malik olmayan eşin bilgi ve onamı dışında ipotek tesis edilmiş ise ipotek lehtarı Banka’nın iyi niyetli olup olmadığı (TMK m. 1023)
Kuşkusuz bir konutun aile konutu olduğunu iddia eden bunu ispat etmekle yükümlüdür (TMK m. 6). Ne var ki, eldeki olayda taşınmazın bu niteliği ÇEKİŞMELİ DEĞİLDİR. Zira, davacı dava dilekçesinin 8. paragrafında; taşınmazın aile konutu niteliğinin araştırılması için Belediye, Muhtarlık ve Adres Kayıt Bildirim Sistemine (Nüfus) yazı yazılmasını istemesi üzerine, davalı Banka vekili 10.11.2010 tarihli cevap dilekçesinde, koca tarafından ipotek tesis edildiği sırada davacı kadının da hazır bulunduğunu ve işleme olur verdiğini, bu nedenle dava dilekçesinde belirtildiği şekilde ikametle ilgili araştırma yapılmasına gerek OLMAĞINI BELİRTMİŞTİR.
Öte yandan, ipotek tesisi sırasında hazır bulunduğu ve işleme olur verdiği de davalı Banka TARAFINDAN KANITLANAMAMIŞTIR. Esasen, Banka tarafından dosyaya sunulan ve davacı kadının olurunu içerdiği belgedeki imzanın davacı kadına ait olmadığı da bilirkişi raporuyla TESPİT EDİLMİŞTİR.
Hukuk Genel Kurulunun sapma göstermeyen uygulamasında aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş tarafından, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmemesi halinde, işlem tarafı iyiniyetli üçüncü kişinin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 1023 üncü maddesi hükmünden yararlanacağı kabul edilmektedir (HGK. 24.04.2013, E. 2012/2-1567, K. 2013/579). Bu durum aile konutu olarak kullanılan taşınmazın tapu kaydında, konutun bu niteliğini gösteren şerh olmaması haliyle ilgilidir ve taşınmazın aile konutu olduğunu bilmeyen ya da bilemeyecek durumda olan üçüncü kişinin tapuya güven İLKESİNDE YARARLANMASIDIR.
Bu açıklamalar çerçevesinde somut olay ele alındığında, taşınmaz kaydında aile konutu şerhi OLMADIĞI AÇIKTIR. Ancak, davalı banka taşınmazın bu niteliğini bilerek, ipotek tesisi sırasında taşınmaz maliki olmayan eşin(kadın) MUVAFAKATİNİ ALMIŞTIR. Kaldı ki, davalı Banka aşamalarda ısrarla ipotekten davacı eşin de haberdar olduğunu ve onun da oluruyla ipotek tesis EDİLDİĞİNİ SAVUNMUŞTUR. Banka’nın, taşınmazın aile konutu niteliğini bilmesi karşısında, muvafakatnamedeki imzanın davacı kadına ait olmaması da sonuca ETKİLİ DEĞİLDİR. Zira Banka’nın ipotek tesisi için eşin rızasını alma yönünde girişimi OLDUĞU ANLAŞILMAKTADIR. Tüm bu nedenlerle davalı Banka’nın taşınmazın aile konutu niteliğini bilmediği söylenemez. Aile konutu niteliğinde duraksama bulunmayan taşınmaz için davacı kadının bilgi ve onamı dışında, TMK m. 194/1’e aykırı olarak ipotek tesis edilmesi nedeniyle, YEREL MAHKEMECE ipoteğin kaldırılması ve taşınmaz kaydına aile konutu şerhi konulması (TMK m. 194/3) kararı verilmesinde bir İSABETSİZLİK BULUNMAMAKTADIR.
Açıklanan nedenlerle YEREL MAHKEMECE verilen direnme kararı usul ve yasaya uygun olup, onanmalıdır.
SONUÇ: Davalı Banka vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan gerekçelerle ONANMASINA, aşağıda dökümü yazılı 7.763,00 TL harcın temyiz edenden alınmasına, 22.10.2014 tarihinde OYÇOKLUĞUYLA KARAR VERİLDİ.
Bir önceki yazımız olan İŞ YERİNDE GEÇİRİLEN KALP KRİZİ başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
