Uyuşmazlığa düşmüş olan iki tarafın anlaşarak, bu uyuşmazlığın çözümlenmesini özel kişilere bırakmalarına ve uyuşmazlığın bu özel kişiler tarafından incelenip karara bağlanmasına tahkim denir. Uyuşmazlığın çözümü kendilerine bırakılan bu özel kişilere ise hakem adı verilmektedir. Hakemlerin kendilerine havale edilen davayı görme konusunda hiç bir resmi sıfatları mevcut değildir. Ancak, taraflar uyuşmazlığı onlara havale etmekle, hakemlerin verecekleri karara razı olmuşlar ve hakemler o uyuşmazlık bakımından sanki bir mahkeme olmuştur. Burada belirtilen “ihtiyari tahkim”dir, yani tarafların rızaları ile başvurulabilecek tahkim yoludur. Taraflar esasen uyuşmazlığın çözümü için tahkim yoluna gitmeye mecbur değillerdir, dava normal şartlar altında mahkemede görülebilir. Ancak uyuşmazlığın tarafları anlaşarak, tayin edecekleri hakemler ile uyuşmazlığı çözme yoluna gidebilirler.
Bazı hallerde ise, bir uyuşmazlığın çözümlenmesi için hakeme başvurmak zorunludur. Bu duruma “mecburi tahkim” adı verilir. Tahkimin hangi hallerde zorunlu olduğu, özel kanun hükümleri ile belirlenmektedir. Zorunlu tahkime tabi olan uyuşmazlıklarda, taraflar devlet mahkemelerinde dava açamazlar, kanunla gösterilen hakemlere başvurmaya mecburdurlar.
Burada hakemler, aynen bir hakim gibi vakıaları kanun veya tarafların kararlaştırdıkları norm çerçevesinde icra ederek bir hüküm vermekle mükelleftir.
Tarafların tahkime gitme iradesi, uyuşmazlık çıkmadan önce veya uyuşmazlık çıktıktan sonra aralarında yaptıkları bir tahkim anlaşmasına dayanır. Ancak tahkim anlaşması yapmak yerine, aralarında yaptıkları yazılı sözleşmeye “tahkim şartı” olarak eklenebilmesi de mümkündür.
Hukukumuzda, herhangi bir uyuşmazlığın tahkim yolu ile çözülebilmesi için, uyuşmazlığın tahkim yoluna gitmeye elverişli olması gerekmektedir. Taraflar ancak üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri konularda tahkim yoluna başvurabilir. Eğer söz konusu ilişkide yabancı bir unsur bulunmuyorsa bu durumda iç tahkim söz konusu olur, fakat hukuki ilişki yabancı unsur barındırıyorsa milletlerarası tahkim söz konusu olacaktır.
