ıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 20.11.2014 tarihli 2014730179 Esas ve 2014734815 Karar sayılı ilamında özetle; davacı işveren tarafından iş müfettişinin işçi alacaklarına dair tespitine karşı borçlu olunmadığı gerekçesiyle itiraz edilerek Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Gaziantep Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü aleyhine karşı dava açılmış ve sonuçlandırılmıştır. Davanın, taraf sıfatı yokluğundan reddi gerekirken yazılı gerekçeyle kabulüne karar verilmiş olması hatalıdır.
Davacı, borçlu olmadığının tespitine ve ek bordro düzenlenmesine yer olmadığına karar VERİLMESİNİ İSTEMİŞTİR.
Yerel mahkeme, isteği hüküm ALTINA ALMIŞTIR.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ..tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın 27/07/2012 tarih 67 sayılı iş müfettişleri tarafından tanzim olunan raporun iptali ile bu rapor nedeniyle borçlu olmadığının tespitine karar verilmesi ve ek bordro düzenlenmesine yer olmadığına dair karar verilmesini istemiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı, iş müfettişleri tarafından tanzim olunan ve iptali istenen raporun kesin olduğunu bu nedenle davanın reddine karar verilmesi GEREKTİĞİNİ SAVUNMUŞTUR.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, davalı kurum tarafından düzenlenen 27/07/2012 tarih ve 67 sayılı raporun iptaline ve bu rapor nedeniyle davacı şirketin borçlu olmadığının tespitine KARAR VERİLMİŞTİR.
D) Temyiz:
Kararı davalı vekili TEMYİZ ETMİŞTİR.
E) Gerekçe:
Taraflar arasında iş müfettişlerinin işçi alacaklarına ilişkin tespitlerine yönelik açılan davaların hukuki niteliğiyle buna bağlı olarak somut olayda dava şartlarının bulunup bulunmadığı noktalarında uyuşmazlık mevcuttur.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 91 inci maddesinin 2 nci fıkrasında, “30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 10. maddesine istinaden iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüklerince incelenir” denilmiştir.
Aynı Kanun’un 92 nci maddesinin 3 üncü fıkrasında ise, “Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleriyle işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya KADAR GEÇERLİDİR. İş müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İş mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 s. Kanun’un 8 inci maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması iş mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez.” hükmüne YER VERİLMİŞTİR.
Diğer taraftan dava çeşitleri 6100 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 105. ile 113 üncü maddeleri ARASINDA DÜZENLENMİŞTİR. Eda davası, davalının, bir şeyi vermeye veya yapmaya yahut yapmamaya mahkûm edilmesinin talep edildiği dava türü olarak tanımlanmışken, tespit davası ise mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesinin talep edildiği dava çeşidi OLARAK AÇIKLANMIŞTIR.
4857 s. Kanun’un 92 nci maddesinin 3 üncü fıkrasına göre iş müfettişi raporlarına karşı açılan davalar, işçilerin bireysel başvuruları üzerine iş müfettişi tarafından işçi alacaklarına ilişkin yapılan TESPİTLERE KARŞIDIR. Bu tespite işçi tarafından, yapılan tespitin eksik olduğu ve daha fazla alacağı bulunduğu gerekçesiyle itiraz ediliyorsa dava eda DAVASI KARAKTERİNDEDİR. Sözkonusu tespite işveren tarafından, yapılan tespitin hatalı olduğu ve tamamen ya da kısmen borçlu olmadığı gerekçesiyle itiraz ediliyorsa dava menfi tespit DAVASI NİTELİĞİNDEDİR. Bu son halde kanunda özel olarak düzenlenmiş olması nedeniyle davacı işverenin bu davayı açmakta, kanunun ifadesiyle “hukuken korunmaya değer güncel bir yararı” bulunduğu KABUL EDİLMELİDİR. Başka bir ifadeyle tespit davaları için ayrıca araştırılan hukuken korunmaya değer güncel bir yarar koşulunun bu dava açısından mevcut OLDUĞU DEĞERLENDİRİLMELİDİR.
Görüldüğü üzere, iş müfettişi raporlarının işçilerin alacaklarına yönelik kısımlarına karşı işçi ya da işveren tarafından açılacak davalar, yerine göre eda davası yerine göre ise menfi tespit davası özelliği göstermekte olup her halükarda bu davaların tarafları işçi VE İŞVERENDİR. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğünün bu davalarda taraf SIFATI BULUNMAMAKTADIR.
Somut olayda, davacı işveren tarafından iş müfettişinin işçi alacaklarına dair tespitine karşı borçlu olunmadığı gerekçesiyle itiraz edilerek Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Gaziantep Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü aleyhine karşı dava açılmış ve sonuçlandırılmıştır.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında konu değerlendirildiğinde, davanın, taraf sıfatı yokluğundan reddi gerekirken yazılı gerekçeyle kabulüne karar verilmiş OLMASI HATALIDIR.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 20.11.2014 tarihinde OYBİRLİĞİYLE KARAR VERİLDİ.
Bir önceki yazımız olan ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLERDE ÇALIŞMA KARŞILIĞI ÜCRET İSTEMİ başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
