Dava, geçerli şekilde ortaklık ilişkisinin kurulmadığının tespiti, hukuka aykırı şekilde kurulan yatırım ilişkisinin hükümsüzlüğü ve davalılar tarafından tahsil edilen paranın istirdadı istemine ilişkindir. Olay tarihinde yürürlükte bulunan 6762 sayılı TTK’nın 336. maddesi uyarınca davalı Dursun hakkındaki davanın pasif husumet yokluğundan yazılı gerekçeyle reddi de doğru değildir. Zira, 6762 sayılı TTK’nın 336/5. maddesinde tarif edilen gerek kanunların gerekse sözleşmelerin kendisine yüklediği sair vazifelerin kasten ve ihmal neticesi yapılmaması, TTK’nın 321/son maddesinde de, temsile ve idareye salahiyetli olanların vazifelerini yaptıkları sırada işledikleri haksız fiillerden anonim şirketin sorumlu olacağı hükme bağlandığından davalı Dursun’un da davalı şirketlerin yönetim kurulu başkanı olarak gerek MK’nın 50. maddesi gerekse de TTK’nın 321/son maddesi uyarınca zarardan sorumlu tutulabileceği ve bu nedenle kendisine husumet yöneltilebileceği gözetilmeksizin bu davalı yönünden dahi pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir.
Davacı vekili, davalı şirketlerinde içinde bulunduğu Yimpaş Grubunun 1990’lı yıllardan itibaren Almanya başta olmak üzere birçok ülkede yüksek faiz ve paraların her istendiği an geri çekilebileceği garantisiyle binlerce kişiden mevduat topladığını, müvekkili de bu garantilere inanarak toplam 32.000 DM yatırdığını, kendisine makbuz olarak Yimpaş Grubunun Almanya’da kurduğu paravan şirketi olan Yimpas Verwaltungs GmbH şirketine ait makbuz verildiğini, söz konusu yabancı şirketin Türkiye’de kurulu ana şirketler olan davalı şirketlerin ortağı olup, doğrudan bu şirketlerin kontrolünde olduğunu, davalı şirkelerle doğrudan organik bağı bulunduğunu, Almanya’da paravan şirket olarak para toplamak amacıyla kurulan ve aslında hiçbir ticari faaliyeti bulunmayan Yimpas Verwaltungs GmbH şirketi, para toplama faaliyetine son verdikten sonra tüm malvarlığı Türkiye’deki şirketlere aktararak içi boşaltıldığını ve bilerek iflas ettirildiğini, müvekkilinin bu şirkete başvurarak alacağını tahsil etmesinin mümkün olmadığını ileri sürerek, 32.000 DM (16.361,34 EURO) karşılığı 40.491,04 TL’nin davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve DAVA ETMİŞTİR.
Davalılar vekili, zamanaşımı def’inde bulunmuş, davanın esasına ilişkin olarak da davacının yurtdışında kurulu yabancı uyruklu şirketin değil, müvekkil şirktelerin ortağı olduğunu, anonim şirket ortaklarının servaye olarak verdiklerini geri isteyemeyeceğini savunarak davanın REDDİNİ İSTEMİŞTİR.
Mahkemece, iddia, savunma, benimsenen bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, devir işleminin kanuna ve ortaklık ana sözleşmesine aykırılık teşkil etmediği, ortaklık defterlerinin ve genel kurul toplantılarının usulünce olduğu, davacının hileli davranışlarla aldatıldığını tespite elverişli somut deliller bulunmadığı, davacının, ortaklığın yetkili temsilcilerince yanıltıldığının ve yanlış yönlendirildiğinin kabulünün mümkün olmadığı, ortaklığın, pay kazanımını benimseyerek karar gereğini yerine getirdiği, dosyada mevcut SPK raporlarının da tek başına davacının iddialarını ispata elverişli bulunmadığı, davalı şirketlerin topladığı paraları davalı bir diğer şirkete karşılığı olmadan aktardığına böylece şirketin içini boşaltarak ortaklara zarar verildiğine dair delil sözkonusu olmadığı gerekçesiyle, davalı şirketler yönünden davanın ispat olunamadığından reddine, davalı Dursun Uyar yönünden ise pasif husumet ehliyeti yokluğundan davanın reddine KARAR VERİLMİŞTİR.
Kararı, davacı vekili TEMYİZ ETMİŞTİR.
Dava, geçerli şekilde ortaklık ilişkisinin kurulmadığının tespiti, hukuka aykırı şekilde kurulan yatırım ilişkisinin hükümsüzlüğü ve davalılar tarafından tahsil edilen paranın istirdadı İSTEMİNE İLİŞKİNDİR.
Dairemizden geçen emsal dosyalardan anlaşılacağı üzere, davalı şirketler hakkında düzenlenen SPK raporlarında, hisse senetlerinin izinsiz halka arz edildiği, sermaye artırım kararı verilmesine ilişkin genel kurul toplantısından önce halka arz işlemine başlandığı, Yimpaş Grubu şirketleri tarafından yasal kayıtlara aktarılması zorunlu hususların yerine getirilmediği, muhasebe kayıtlarında gerçeğe aykırı kayıtlar bulunduğu, kar ve zarar kalemlerinin gerçeği yansıtmaktan uzak olduğu, hisse devir sözleşmelerinde bazı kişilerin ortaklık pay defterinde gözükmediği, kanun dışı yollardan para toplandığı belirtilmiş, bu kapsamda içinde davalı şirket yöneticisinin de bulunduğu sanıklar hakkında Yozgat 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin 2006/253 Esas sayılı davasında ihraç edilecek hisse senetlerinin SPK’ya kaydettirilmesi aşaması tamamlanmadan halka arz işlemine başlandığı, pay bedellerinin usulsüz tahsil edildiği belirlenerek mahkumiyet kararı verilmiş, YARGITAY 7. Ceza Dairesi’nin 13.06.2007 tarihli ilamıyla onanmış, Yozgat 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin 2006/121 Esas sayılı dosyasında SPK’dan izin alınmadan hisse senetleriyle ilgili aracılık faaliyetinde bulunulduğu iddiasıyla dava açılmış, sanıklar hakkında verilen mahkumiyet kararları YARGITAY 7. Ceza Dairesi’nin ilamıyla zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırılmış, yine usulüne uygun olarak defterlerin tutulmaması nedeniyle davalı şirket yöneticisi hakkında mahkumiyet kararı VERİLDİĞİ ANLAŞILMIŞTIR.
Taraflar arasında geçerli bir sözleşmenin kurulabilmesi için sözleşme ehliyeti, hukuka, ahlaka, adaba uygunluk, ifa imkansızlığının bulunmaması, iradeyle beyan arasında uyum, geçerlilik şeklinin arındığı hallerde bu şekle uygunluk gerekmekte olup, bu unsurlardan birinin eksikliği halinde ortada irade açıklaması bulunmasına rağmen, bu irade bir BORÇ DOĞURMAYACAKTIR. (Bkz. Prof Dr. Ahmet Kılıçoğlu Borçlar Genel Hukuku Genel Hükümler, 2. baskı, sayfa 50) Mülga 818 sayılı BK’nın 28. madddesine göre hile, diğer tarafta sözleşme yapma düşüncesini uyandıran ya da bu düşünceyi güçlendiren gerçeğe aykırı eylem ve davranışları ifade eder. Hile nedeniyle sözleşmenin geçersiz sayılabilmesi için kişide aldatma kastının BULUNMASI GEREKİR. Buna göre kişinin ileri sürdüğü ya da açıklanan zorunluluğu bulunmadığı halde susmuş olduğu nitelikler, karşı tarafı sözleşme yapmaya ikna etme veya sözleşme düşüncesini pekiştirme amacıyla ortaya KONULMUŞ OLMAKTADIR. Kişi bu eylem ve davranışlarda bulunmasaydı diğer tarafın bu sözleşmeyi yapmayacağı bilinç ve DÜŞÜNCESİNDE OLMALIDIR. Aldatma kastında, kişiyi gerçek dışı eylem ve davranışlarda bulunmak suretiyle sözleşme yapmaya ikna etme DÜŞÜNCESİ VARDIR. Bir başka ifadeyle, sözleşmenin yapılmasıyla aldatma eylemi arasında illiyet BAĞI BULUNMALIDIR. Hileye uğrayan kişinin İRADESİ SAKATLANMIŞTIR. Bu nedenle sözleşmeyi iptal etme HAKKINA SAHİPTİR. Sözleşmenin iptali halinde tarafların aldıklarını iade YÜKÜMLÜLÜĞÜ DOĞACAKTIR.
Somut olayda, davacı tarafça, Yimpaş Grubu’nun Almanya’da kurduğu paravan şirket olan Yimpas Verwaltungs GmbH şirketi aracılığıyla para topladığı, bu paraların organik bağlantı içinde bulunan davalı şirketlere aktarıldığı ileri sürerek, yatırılan paranın istirdadı isteminde bulunmuş olup, davalı tarafça davacının müvekkili şirketlerin ortağı olduğu savunduğuna göre evvelemirde davacının davalı şirkete gerçekten ortak olup olmadığının TESPİTİ GEREKMEKTEDİR. Mahkemece, benimsenen bilirkişi raporunda davacının ortaklar pay defterinde kaydı bulunduğundan bahisle devre konu paya sahip OLDUĞU BİLDİRİLMİŞTİR. Oysa ki davacı vekili dava dilekçesine ekli olarak toplam 32.000 DM ödemeye ilişkin 24.09.2000 tarihli Yimpas Verwaltungs GmbH antetli makbuz, aynı tarihli bu yabancı şirkete ait Komanditer Ortak Ana Sözleşmesi, 05.05.1999 tarihli Yimpaş Holding A.Ş. İştirak Taahütnamesi, 06.03.2000 tarihli Yimpaş Yozgat İhtiaç Mad. Paz. ve Tic. A.Ş. Hisse Senedi Talep Formu sunmuş olup, bu belgelerin hiç birinde davacının devren ortak olduğuna dair bir kayıt bulunmadığı gibi, davacının dayandığı 05.05.1999 tarihli belgedeki iştirak taahüdünde bulunan kısmında yer alan davacının adının yanında parantez içinde “Remziye Yıldız” isminin yazılı olmasının davalılarca sunulan pay defterindeki bilgiler de gözetilerek ne anlam TAŞIDIĞI TARTIŞILMAMIŞTIR. Yine Takasbank’ın davacının pay sahibi olduğuna dair bir kayıt bulunmadığı şeklindeki cevabı da değerlendirme DIŞI TUTULMUŞTUR. Mahkemece yazılı gerekçeyle davalı şirketler yönünden davanın ispatlanamadığından reddine, davalı Dursun Uyar yönünden ise husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiş ise de, öncelikle davacının sahih bir şekilde davalı şirketlere ortak olup olmadığının belirlenmesi gerektiğinden mahkemece bilirkişi kuruluna davalı şirketlerin tüm ticari defter ve kayıtları ayrıca hisse satış tarihinden dava tarihine kadar davalı şirketin yapmış olduğu genel kurullara ait tutanaklar ve hazirun cetvelleri incelettirilmek suretiyle davacıya satılan hisse senetlerinin bir değerinin bulunup bulunmadığı, bu hisselerin davalı şirketin sermayesinde temsil edilip edilmediği, hisse satışının şirket kayıtlarında muhasebeleştirilip muhasebeleştirilmediği, genel kurullarda sermayenin ne şekilde temsil edildiği hususlarının yeterince ve denetime elverişli bir şekilde açıklığa kavuşturulması GEREKTİĞİ AÇIKTIR. Bu bağlamda mahkemece davacının hisse satın aldığı paylarının davalı şirketlerin sermayesi içinde temsil edilip edilmediği, hisse satışının şirket kayıtlarında muhasebeleştirip muhasebeleştirmediği yeterince incelenmediği gibi, davalı şirketlerin sicil dosyaları tümüyle dosyaya ibraz edilmediğinden belirtilen hususun denetimi DE YAPILAMAMIŞTIR.
Nitekim Dairemizden geçen emsal dosyalarda, Dairemizin bozma ilamına benzer bozma ilamları sonrası alınan bilirkişi kurulu raporlarında şirket muhasebe kayıtlarında davacının pay sahibi olduğuna ilişkin bir kayda rastlanılmadığı, defterlerin mevcut durumu nazara alındığında pay sahipliği durumunun şirket kayıtlarından tespit EDİLEMEYECEĞİ BELİRLENMİŞTİR.
Bu itibarla, mahkemece bilirkişi kuruluna, davalıların tüm ticari defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılarak, davalı şirketlerin hisse satış tarihleri itibariyle sicil dosyalarıyla davalı şirket yöneticileri hakkındaki ceza dosyalarının birer suretleri getirtilerek, davacıya satılan hisselerin davalı şirketin sermayesinde temsil edilip edilmediği, hisse satışının davalı şirket kayıtlarında muhasebeleştirilip muhasebeleştirilmediği, genel kurullarda sermayenin ne şekilde temsil edildiği hususları açıklığa kavuşturularak, bu inceleme sonucunda davacının ortaklığının sahih olmadığı anlaşıldığı taktirde, davacının zararından davalıların haksız fiil hükümleri uyarınca sorumluluklarının bulunup bulunmadığı üzerinde durularak, haksız fiil, hile ve aldatma olgusunun tespiti yapılırken de yukarıda bahsi geçen SPK, TBMM ve MASAK raporları, davalı şirketin yöneticileri hakkındaki ceza dosyaları, bu dosyalardaki tanık beyanları da nazara alınarak, her bir davalının hukuki durumu buna göre tayin ve takdir edilerek, sonucuna göre bir karar verilmek gerekirken belirtilen yönler yeterince tartışılmadan düzenlenen bilirkişi kurulu raporuna göre hüküm kurulması doğru görülmemiş, kararın bu nedenle BOZULMASI GEREKMİŞTİR.
Öte yandan, olay tarihinde yürürlükte bulunan 6762 sayılı TTK’nın 336 ncı maddesi uyarınca davalı Dursun Uyar hakkındaki davanın pasif husumet yokluğundan yazılı gerekçeyle reddi de DOĞRU DEĞİLDİR. Zira, 6762 sayılı TTK’nın 336/5 inci maddesinde tarif edilen gerek kanunların gerekse sözleşmelerin kendisine yüklediği sair vazifelerin kasten ve ihmal neticesi yapılmaması, TTK’nın 321/son maddesinde de, temsile ve idareye salahiyetli olanların vazifelerini yaptıkları sırada işledikleri haksız fiillerden anonim şirketin sorumlu olacağı hükme bağlandığından davalı Dursun Uyar’ın da davalı şirketlerin yönetim kurulu başkanı olarak gerek MK’nın 50. maddesi gerekse de TTK’nın 321/son maddesi uyarınca zarardan sorumlu tutulabileceği ve bu nedenle kendisine husumet yöneltilebileceği gözetilmeksizin bu davalı yönünden dahi pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi doğru olmayıp BOZMAYI GEREKTİRMİŞTİR.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle kararın davacı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz eden davacıya iadesine, 29.05.2015 tarihinde OYBİRLİĞİYLE KARAR VERİLDİ.
Yargıtay
11. Hukuk Dairesi
Esas : 2014/14643
Karar : 2015/7247
Tarih : 29.05.2015
Bir önceki yazımız olan TRAFİK KAZASINDAN KAYNAKLANAN DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI İSTEMİ başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
